1984 yılında çıkarılan 2981 sayılı yasa ile gecekondu alanlarında işgal edilen alanların buradaki hak sahiplerine ileride imar uygulaması ile konut alanı olması şartı ile tapu hakkı verilmesi hakkı getirilmişti. Bu kapsamda köyden kente göçün yarattığı büyük olumsuzluk giderilmek istendi ve buralarda oturanlara bir güvence verildi. Bu imar affı ile tapu tahsis hakkı sahiplerine öncelikli tapu alma hakkı sağlandı ve buralarda bulunan taşınmazlar ise yasa güvence altına alındı. Ancak bu taşınmazların neredeyse 1980’li yıllarda tamamına yakını tek katlı yapılırken giderek 4-5 ve daha fazla katlı binalar haline geldi. 1986 yılında çıkarılan bir başka af düzenlemesi ile bugün bahsedilen affa benzer bir şekilde yapı alanları içinde oluşturulan fazlalıkların ve kat fazlalıklarının da af kapsamına alınması öngörüldü. 1986 yılında kaçak katlar, terasların ve çatı katların tam katlara iblağ edilmesi (katılması) yasal hale getirildi. Yine Orman Kanunu 2B statüsündeki alanların da 2012 yılında satışları yapıldı ve bu alanlarda oluşan mahalleler, ilçeler içinde bulunan yüzbinlerce yapı kaçak yapı statüsünde var olageldi. Tabi ki kentsel dönüşümü süreci başlamadan önce 1986-2012 arasında ve başladıktan sonra da 2012-2017 tarihleri arasında da yeni yapılan yapıların birçoğunda da iskana aykırılıklar nedeniyle binalar kat irtifaklı olarak kaldı. İstanbul için kullanılan kat irtifakı cenneti sözü buradan geldi.

İşte yeni hazırlanan ve İmar Barışı denilen düzenleme ile yukarıda bahsettiğimiz ve 1986 yılından bugüne sorunlu olarak gözüken tüm yapılar yasal hale getirilmiş olacak. İmar Barışı yasal düzenlemesi ile;

a) 1986 yılından bugüne yapılmış iskana aykırılıklar (1986 öncesinde yapılmış ve affa hiç girmemiş yapılarda dahil olmak üzere)barındıran yeni yapılarda ki aykırılıklar giderilmiş olacak. Örneğin; Çatı katlarında yapılan fazla kullanım alanları, daire içlerinde yapılan fazlalıklar, ortak alanlarda yapılan fazla ve/veya eksiklikler, fazla çıkılan kat alanları vb. nedeniyle iskan alınamaması durumu mevcut imar barışı düzenlemesi ile giderilmiş olacaktır.
b) 6306 sayılı yasa kapsamında 31.05.2018 tarihinde sona erecek olan (5 yıl uzatılması konusunda ciddi bir çalışma yürümektedir) 2981 sayılı yasa kapsamına giren alanlarda bulunan taşınmazlar için de yine imar barışı yasal düzenlemesi uygulanacaktır. Bu alanlarda bulunan yapılar öncelikle kayıt altına alınacak ve sonrasında da kat mülkiyetine istenirse çevrilebilecektir.
c) Orman Kanunu 2B Statüsüne giren alanlarda bulunan yapılar için de 2B statüsünden faydalanmış ve tapusunu almış olanlar için geçerli imar barışı düzenlemesi uygulanacak ve bu alanlardaki yapılarda öncelikle kayıt altına alınıp sonrasında kat mülkiyetine istenirse geçiş sağlanacaktır.

Bu düzenleme şu şekilde işleyecektir;

1) 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için geçerli olacak ve başvuru süresi 31.12.2018 tarihine kadar geçerli olacaktır. Başvurular Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine yapılacaktır.
2) Bu kapsama ruhsatsız yapılar, ruhsata veya ruhsat eklerine aykırı yapılmış yapılar girmektedir.
3) Yapı sahiplerinin beyanına göre ve yapılacak tespit sonrasında yapı ve arsanın mevcut durumu,, yine bu yapıda bulunan kaçak yapılaşma alanı ve miktarının ne olduğu tespit edilerek arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyet değeri toplamı üzerinden %3 oranında bir kayıt bedeli alınacaktır. İşte bu bedel sonrasında bu yapıya bir Yapı Kayıt Belgesi verilecektir.
4) Yapı Kayıt Belgesi almış olan yapılar için öncesinde düzenlenen Yapı Tadil Tutanakları kapsamında verilen yıkım kararları ve idari para cezaları iptal edilecektir.
5) Yapı Kayıt Belgesi sahibi olan taşınmazlara abonelik grubuna göre su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilecektir.
6) Yapı Kayıt Belgesi sahibi olan yapılar için geçerli olmak üzere bu yapıda bulunan hak sahiplerinin yarısının onayı ile cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesisi yapılabilecektir. Mevcut imar durumuna göre oradaki cinse göre (işyeri tanımı vb gibi) bu durumda yapı sahiplerinin yarısının onayı ile değişiklik yapılabilecektir. Yapı Kayıt Belgesi kapsamında ödemesi yapılarak yasal hale getirilen yapılar için kat mülkiyetine geçiş ve/veya cins değişikliği işlemleri için Yapı Kayıt Belgesi için ödenecek harç miktarının iki katı kadar bir harç daha alınacaktır.
7) Yapı Kayıt Belgesi alınan taşınmazlar eğer Hazine arazileri üzerine kurulmuş taşınmazlar ise bu arazide hak sahibi (zilyed) olduğunu ispat eden Yapı Kayıt Belgesi sahibi ve/veya mirasçıları veya sözleşmesel olarak bu arazilerin hak sahibi oldukların ispat edenlere Bakanlık tarafından bu araziler rayiç bedel üzerinden belirtilen tarihe kadar başvurmaları halinde doğrudan satılacaktır.
8) Yapı Kayıt Belgesi ile mevcut taşınmazı içerisindeki veya fazlalık alanlarını yasal hale getiren hak sahiplerine, bu hak mevcut yapıların yıkılması halinde bir kazanılmış hak sağlamayacaktır. Yani bina yıkıldığında ve yeniden yapıldığında mevcut imar durumu geçerli olacak ve öncesinde imar barışı ile getirilen haktan dolayı bir kazanılmış hak talebi ileri sürülemeyecektir.
9) Yapı Kayıt Belgeleri mevcut tüm yapılar için geçerli olmak üzere binaların yıkılıp yeniden yapılmasına veya 6306 sayılı yasa kapsamında kentsel dönüşüm uygulamasına tabi olduğu ana kadar geçerlidir. Özetle; yeni yapılmış binalarda var olan aykırılıklar için bu binaların bir dahaki yıkımına kadar, eski yapılar için de kentsel dönüşüm uygulaması kapsamına girdiği tarihe kadar geçerli olan bir belge niteliğinde olacaktır.

Kaynak: AGK&AĞKOÇ