Kiralık ev fiyatlarındaki fahiş artış sonrası kimi mülk sahipleri fırsatçılık peşine düştü. Yılda bir kere zam yapılabildiği halde ‘ara zam’ isteyenler, ya da ‘yasal oranın üzerinde kira artışı’ yapanlar arttı. Eğer kiracı 5 yılı geçtiyse, bu defa ‘Kiran bölge ortalamasının altında kaldı, kira tespit davası açarım’ tehdidi ile karşılaşıyor. Hukukçular ise uyarıyor; “Zam kontrat yenileme tarihinde yılda bir kez olur. Artışlarda üst sınır ise TÜFE’nin 12 ay ortalaması. Kira tespit davalarında da ev sahibinin talebi aynen geçerli olmaz, kiracılar korunur.”

İSTEDİKLERİNİ ALAMIYORLAR

Gelelim kira tespit davalarına... Bu konuyu da Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz’a sorduk. 5 yıldan önce bu davanın açılmasının mümkün olmadığını belirten Kiraz, “5 yıl geçti, senin evinin kirası bölgeye göre düşük kaldı, fazla zam yapıyorum denilemez. Kiracı ile uzlaşma yoksa mülk sahibi kira tespit davası açmak zorunda” dedi.

Örneğin vatandaşın kirası 2 bin TL, mülk sahibi 4 bin TL istiyor. Bu dava sonrası kira 4 bin TL’ye mi çıkar? Avukat Kiraz yapılacak kira artış oranı için şu bilgileri verdi: “Önceki gün açıklanan rakama göre bu ay kira artış oranı 17.71. Yani 2 bin kira 2 bin 354 lira olacak. Ev sahibi bu rakam bölgeye göre az dedi ve dava açtı. Şimdi bu noktada bilirkişi raporu gerek. Bu raporda emsal kira sözleşmelerine bakılacak. Kiralar 4 bin liraya çıksa da 3 bin, 3 bin 500 lira ödeyen eski kiracılara da dikkate alınarak ortalama rakam belirlenecek. Ortalamanın da 3 bin 500 lira çıktığını düşünelim.

Bu noktada hakimler kiracıları korumak için ‘hakkaniyet indirimi’ uygular. 10 yılı aşan kiracılarda genelde bu oran yüzde 20, 10 yıl altına da yüzde 10’dur. Yüzde 10 indirim dahi olsa bu defa kira 3 bin 500’den 3 bin 150’ye düşer. Mülk sahibi 4 bin beklerken 3 bin 150’ye razı olmak durumunda kalır. Hatta daha az da olabilir. Yani çoğunlukla beklendiğini alamaz.

Üstelik karşı tarafın avukatına, kendi avukatına yapacağı ödemeler de var. Ev sahipleri tüm bunları düşünerek yola çıkmalı. Bu davaların istinafla birlikte 2-2.5 yıl sürdüğü de unutulmamalı. Eğer çok büyük farklar varsa tespit davasını öneririm. Mesela işyeri için kiracı 5 bin ödüyor ama bölge ortalaması 40-50 bin lira ise tespit davası açılabilir.”

'TAPU DEVRİ YAPIP EVDEN ÇIK DİYORLAR'

AVUKAT Kiraz ve Avukat Güngör son aylarda çok sayıda ‘tapu devri’ ile karşılaştıklarını belirtti. Kiraz ev sahiplerinin kiracıları tahliye etmek için denedikleri yeni yolu şöyle anlattı: “Mülk sahibi evi çocuğuna, eşine devrediyor. Devirde de evin gerçek değeri değil, rayiç değerini gösteriyor.

Söz gelimi ev 2.5 milyon lira, belediyede değeri 500 bin lira ise 501 bin TL’den devir yapılarak daha az tapu harcı ödeniyor. Ev satılınca kiracının hemen çıkacağını düşünüyorlar. İhtar yollayarak evi boşaltmasını istiyorlar. Oysa devirde de kiracının 6 ay süresi var. Bu tarihten sonra da kesin çıkacak denilemez. Açılacak davalar ortalama 2 yıl sürebilir.”

KİRACI İNDİRİM İSTEYEBİLİR

EV sahiplerinin yanında kiracıların da uyarlama talebinde bulunabileceğini belirten Ali Güvenç Kiraz, “Eğer borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ödeme güçlüğü varsa kirada indirim istenebilir. Bunun için kiracı gelir kaybını ispatlar. Hakim de mal sahibinin de haklarını gözeterek bir denge içinde ve belli bir sürede geçerli olmak kaydıyla kirada indirime gidebilir” dedi.

EMLAKÇILAR DA TEKLİF EDİYOR

SEKTÖR temsilcilerinin verdiği bilgiye göre bazı emlakçılar da kira oyunlarında etkili. Ev sahiplerine ‘kiracını çıkar senin evi 2 katına kiraya verelim’ gibi tekliflerle gidenler, komisyon alma peşinde. Her sektörde olduğu gibi emlakçılarda da etik kuralları tanımayanlar olduğunu söyleyen Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği Başkanı Hakan Akdoğan, “Ticaret il müdürlükleri emlakçıları denetliyor ama yazılı kurallara bakıyor. Yazılı olmayan etik kurallar için bir meslek örgütü kurulmalı ve yaptırım uygulanmalı” dedi.

'KİRACI TACİZDEN BIKIYOR'

SON aylarda yasal oranların dışında zam taleplerinin çok fazla arttığına değinen Hakan Akdoğan, “Ekonomide zor günlerden geçiyoruz o yüzden yüzde 30-40 zam istiyorum diyenler de, doğru olmadığı halde ‘evimi çocuğuma vereceğim’ gibi bahaneler kiracıyı tahliye etmek isteyenler de var. Kimi kiracılar haklarını bilse de ev sahibinin tacizinden bıkıyor, yasal oran yüzde 18 ise yüzde 30’u veriyor. Bu örnekler de çok fazla” dedi.

Ev sahiplerini uyaran Akdoğan, “Ev bulamayan vatandaş yüksek kiraya tamam demek zorunda kalıyor. Ama bakalım düzenli ödeyebilecek mi? Bugünlerde kirasını ödeyemeyenler fazla, çünkü kiracının geliri aynı oranda artmadı. Ev sahibi yüksek kira hesabı yaparken zarara da uğrayabileceğini hesaba katmalı” diye konuştu.

Kaynak: https://www.hurriyet.com.tr/galeri-kirada-ara-zam-oyunu-41954166/9